Transport ładunków niebezpiecznych
Transport ładunków niebezpiecznych, jest szczególnym rodzajem przewozów. Wymaga on spełnienia szeregu określonych norm, dozwolony wyłącznie na odrębnych warunkach, wynikających z uregulowań prawnych.
Teoretycznie, przewóz produktów, czy substancji, o cechach materiałów niebezpiecznych, odbywać się może każdym możliwym środkiem transportu, technicznie do tego przygotowanym. Jednak w zależności od rodzaju przewożonego towaru, istnieje szereg wytycznych mówiących, jaki środek transportu będzie najbardziej odpowiednim.
Czym w ogóle są ładunki niebezpieczne?
Ładunkami niebezpiecznymi, nazywa się wszystkie towary, które mogę stanowić jakiekolwiek zagrożenie dla zdrowia, życia i bezpieczeństwa organizmów żywych, mienia, czy środowiska naturalnego. Są to zazwyczaj przedmioty wybuchowe, substancje zapalne, trujące, zakaźne, żrące czy promieniotwórcze.
Przepisy prawne w poszczególnych rodzajach transportu
Transport drogowy
W transporcie drogowym, standardem gwarantującym bezpieczeństwo przewozu towarów niebezpiecznych, jest europejska umowa ADR, która określa przepisy i zasady dotyczące bezpiecznego przewozu towarów. Określa m.in. zasady dopuszczenia materiałów do przewozu, sposoby opakowania, oznakowania oraz wymagania dotyczące samego przewozu. Przepisy te regulują również obowiązki przewoźnika, ale i zadania wszystkich instytucji biorących udział w produkcji i transportowaniu towarów niebezpiecznych.
Transport morski
Ładunkami niebezpiecznymi w transporcie morskim, określa się przesyłki IMO Class, regulowane kodeksem IMDG. Kodeks ten, obejmuje takie kwestie jak podział ładunków na klasy, w zależności od zagrożenia, konstrukcje pojemników, opakowań, oznakowanie, a także wytyczne co do sztauowania ładunków niebezpiecznych w kontenerach. Przepisy te, uwzględniają również charakterystykę towarów niebezpiecznych oraz warunki zewnętrzne panujące podczas przewozu czy ruchu statku na wodzie.
W przewozie materiałów niebezpiecznych żeglugą śródlądową, istnieje jeszcze jeden dokument regulujący przepisy w tym zakresie, to Umowa ADN, czyli Europejskie Porozumienie w sprawie międzynarodowych przewozów materiałów niebezpiecznych śródlądowymi drogami wodnymi.
Transport lotniczy
Transport lotniczy materiałów niebezpiecznych, również wymaga spełnienia wielu restrykcyjnych wymogów. Wszelkie warunki w tym zakresie opracowało ICAO oraz IATA. Przewoźnicy oraz porty załadunku podlegają dodatkowym wymaganiom, które powinno się sprawdzać za każdym razem podczas planowania transportu materiałów niebezpiecznych.
Transport kolejowy
Podstawowym dokumentem dla kolei, regulującym międzynarodowy przewóz towarów niebezpiecznych jest RID. Zawiera on m.in.: wykaz towarów niebezpiecznych, które można przewozić oraz wymagania przewozowe i taborowe, jakie muszą spełniać uczestnicy procesu.
O czym należy pamiętać podczas przewozu ładunków niebezpiecznych?
Transport drogowy
W transporcie drogowym, podobnie jak w pozostałych rodzajach transportu, najważniejszym jest zakwalifikowanie przewożonego materiału. W tym przypadku do jednej z 13 klas zagrożeń. Dzięki temu po nadaniu odpowiedniego numeru NU, odpowiadającego niebezpiecznym właściwościom produktu, można określić sposób przewozu, dobór opakowania i procedury odpowiedniego postępowania. Obowiązkiem przewoźnika jest odpowiednie przygotowanie i wyposażenie pojazdu, natomiast w gestii załadowcy każdorazowe sprawdzenie spełnionych norm.
Ponadto wszystkie pojazdy przewożące ładunki niebezpieczne, powinny być oznaczone charakterystycznymi pomarańczowymi prostokątnymi tabliczkami oraz nalepkami ostrzegawczymi.
Należy pamiętać, że razem z ładunkiem, w kabinie powinna być przewożona cała dokumentacja, ze wszystkimi danymi dotyczącymi przewozu i szczegółowe informacje na temat przewożonego towaru, a także informacje o nadawcy oraz odbiorcy.
Każdy kierowca oraz wszystkie osoby zajmujące się załadunkiem i rozładunkiem towarów niebezpiecznych, muszą posiadać specjalne uprawnienia oraz przejść odpowiednie szkolenia. Każda firma zaś, wyznaczyć doradę ds. bezpieczeństwa w przewozie towarów.
Ważnym jest również to, że przewozy materiałów niebezpiecznych powinny być realizowane po specjalnie wyznaczonych do tego drogach.
Należy pamiętać, że w Polsce poza przepisami ADR, należy stosować się również do innych przepisów w tym zakresie, takich jak Ustawa prawo przewozowe, czy Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych.
Transport morski
Tak jak wcześniej wspominaliśmy, w przypadku tego rodzaju transportu, wszystkie towary niebezpieczne muszą spełniać obowiązkowe wymagania kodeksu IMDG. Kod takich towarów ma zastosowanie do wszystkich statków na świecie. Podstawowe przepisy obejmują m.in. odpowiednie oznakowanie, czyli oklejenie kontenerów z każdej strony pomarańczowymi nalepkami identyfikacyjnymi z numerem UN przewożonego ładunku. Ponadto klasyfikację towaru, odpowiednie opakowanie, uzależnione od klasy i rodzaju ładunku. W razie konieczności oddzielenie od innego towaru.
Należy również wiedzieć, o konieczności przedstawienia odpowiednich dokumentów, takich jak deklaracja towarów niebezpiecznych, certyfikat czy karta charakterystyki towaru.
Transport lotniczy
Decydując się na transport materiałów niebezpiecznych ( DGR ) drogą lotniczą również należy pamiętać o szczególnych restrykcjach.
Część towaru lotniczego przewożone jest oprócz samolotów cargo, także samolotami pasażerskimi, dlatego restrykcje dla bezpieczeństwa pasażerów są ściśle określone i przestrzegane.
Wg wykazu DGR, materiały niebezpieczne podzielone zostały na 9 klas, a opis, pakowanie i niezbędne traktowanie takiego ładunku, restrykcyjnie opisane w DGR IATA Rules.
Każda z takich przesyłek, jest ściśle kontrolowana na całej trasie przelotu, niezbędne do tego są jednak specjalne dokumenty przewozowe oraz odpowiednie oznakowanie.
Pierwszym z takich dokumentów jest deklaracja nadawcy ( DGD ), która ma na celu określenie przewożonego towaru oraz odpowiedniego zapakowania. Deklarację DGD wystawia nadawca natomiast musi mieć do tego odpowiednią certyfikację, lub skorzystać z odpowiedniej usługi w tym zakresie. Na lotnisku podczas przyjęcia na terminal zostaje sporządzony dokument nazywany „check lista” która potwierdza dopuszczenie do transportu, lub nie wyraża zgody ze względu na błędy w pakowaniu, oklejeniu, lub wykazuje inne rozbieżności. Check lista sporządzana jest przez specjalnie uprawnionego pracownika lotniska, który przyjmując ścisłe wytyczne dopuszcza towar do transportu. Kolejnym dokumentem towarzyszącym przy transporcie każdej przesyłki, jest AWB, na nim także musi znaleźć się pełen opis przewożonego towaru niebezpiecznego.
Przewożąc cargo DGR, linia lotnicza sporządza także wewnętrzny dokument NOTOC, który wskazuje Kapitanowi dokładne umieszczenie w samolocie wszystkich przesyłek niebezpiecznych jakie zostały załadowane do samolotu, określa dokładnie ich zawartość i bardzo dokładnie przedział ich umieszczenia.
Każdy towar niebezpieczny, przewożony drogą powietrzą musi zostać odpowiednio zapakowany, oraz oklejony zgodnie ze sztuką IATA ( International Air Transport Association ), spisane reguły w tym zakresie nie przyjmują odstępstw.
Transport kolejowy
W transporcie kolejowym, towary niebezpieczne należy przewozić odpowiednim taborem, spełniającym szereg wymagań, które zagwarantują bezpieczeństwo podczas przewozu.
Jednym z głównych postanowień przepisów jest właściwe oznakowanie pomarańczowymi tablicami z naniesionymi numerami rozpoznawczymi zagrożenia oraz numerem UN -określającym substancję niebezpieczną.
Tylko znajomość przepisów oraz dobra organizacja przewozu, zapewnią bezpieczeństwo transportowanych ładunków.
Warto pamiętać, że z wyjątkiem transportu lotniczego, który uaktualniany jest co roku, zmiany do pozostałych przepisów, aktualizowane są co dwa lata.